Ευμένιος

I

(3ος αι. μ.Χ.). Ρωμαίος δάσκαλος της ρητορικής. Δίδαξε τη ρητορική τέχνη στον Κωνστάντιο τον Χλωρό και διετέλεσε διευθυντής της σχολής της γενέτειράς του. Το 289, σε δημόσια πανηγυρική ομιλία, εξήγησε τους λόγους που τον οδήγησαν να ξαναχτίσει τα καταστραμμένα σχολεία. Από τους πολυάριθμους λόγους του σώζονται μόνο τέσσερις στα λατινικά.

II

Άγιος της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας. Διετέλεσε επίσκοπος Γόρτυνας της Κρήτης. Ταξίδεψε στη Ρώμη και επισκέφθηκε τη Θήβα της Αιγύπτου, όπου πέθανε. Το λείψανό του μεταφέρθηκε στην Κρήτη και τάφηκε σε τοποθεσία στην Ράξο. Εκεί βρισκόταν ο τάφος του προκατόχου του, Κυρίλλου. Η μνήμη του τιμάται στις 18 Σεπτεμβρίου.

III

Όνομα δύο επισκόπων της Αρχιεπισκοπής Κρήτης.

1. Νικόλαος Ξηρουδάκης (Κωνστανινούπολη 1850 – Χίος 1916). Αρχιεπίσκοπος Κρήτης (1898-1916). Σπούδασε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, της οποίας διετέλεσε αργότερα και καθηγητής. Διετέλεσε επίσης επίσκοπος Λάμπης και Σφακίων (1886-98). Η εκλογή του ως αρχιεπισκόπου προκάλεσε ζητήματα, επειδή η τότε αυτόνομη κυβέρνηση δεχόταν την εγκατάστασή του με σουλτανικό βεράτιο. Μετά την επικράτηση του Ελευθέριου Βενιζέλου (1916) εξορίστηκε στη Χίο.

2. ΙωάννηςΦανουράκης (Λουτράκι Μαλεβιζίου 1898 – 1956). Επίσκοπος Λάμπης και Σφακίων (1936-56). Μετά την αποφοίτησή του από τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης (1912) αρχικά δίδαξε ως καθηγητής στην Κρήτη, όπου διετέλεσε γενικός αρχιερατικός επίτροπος του αρχιεπισκόπου Ευμένιου (βλ. 1.). Από το 1945 εγκαταστάθηκε στο Ηράκλειο ως πρόεδρος της επιτροπής περισυλλογής και προστασίας των μεσαιωνικών μνημείων Κρήτης και του περιοδικού Κρητικά Χρονικά, στο οποίο συνεργάστηκε με τη δημοσίευση κειμένων σχετικών με την εκκλησιαστική ιστορία της μεγαλονήσου.